Sen, który jest podstawową potrzebą biologiczną naszego organizmu, musi być odpowiednio długi, ale też mieć odpowiednią jakość. Dlatego tak istotne jest, by wiedzieć, co wpływa na sen. Tylko dobry sen zapewni regenerację w ciągu nocy i dobre funkcjonowanie w ciągu dnia. Co ciekawe, na sen i jego przebieg czasami oddziałują czynniki, na które nie mamy wpływu.
Co wpływa na sen?
Aby wyszczególnić to, co wpływa na sen, zdefiniujmy, czym ten sen tak naprawdę jest. Sen dzieli się na sen NREM oraz REM. Ten pierwszy to skrót od „non-rapid eye movement sleep”, czyli jest to sen bez szybkich ruchów gałek ocznych. Sen REM oznacza „rapid eye movement” – sen z szybkimi ruchami gałek ocznych. NREM dzieli się na 3 stadia głębokości snu. Sen NREM i REM występują u człowieka cyklicznie, tworząc tzw. cykle snu. Takie cykle (NREM + REM) powtarzają się w nocy około 4-6 razy.
Genetyka a sen
Co wpływa na sen? Jednym z czynników są uwarunkowania genetyczne. Oddziałują one na przebieg snu, ale również na jego jakość. To, ile godzin snu potrzebujemy, aby obudzić się wypoczętymi i pełnymi energii, zawdzięczamy genom. Każdy z nas ma inne zapotrzebowanie na sen. Z tego względu niektórzy budzą się wcześnie rano (tzw. skowronki), a inni śpią do południa, zasypiając późno w nocy (sowy). Te różnice we wstawaniu zauważalne są szczególnie w weekendy, gdy wyłączamy budziki i wstajemy wtedy, kiedy się wyśpimy. Genetycznego zapotrzebowania na sen nie można oszukać ani też przeskoczyć. Nawet jeśli przez kilka nocy będziemy próbowali się przestawić na mniejszą ilość godzin, w końcu organizm „zażąda” odespania odebranego mu czasu.
Wiek a sen
Wiek bardzo zauważalnie wpływa na strukturę snu. Noworodki śpią ok. 16 godzin, w rytmie ok. 4-godzinnym. Roczne dziecko w ciągu nocy przesypia ok. 9-12 godzin, a dodatkowo w dzień 2-4 godzin. Ale już maluch 6-letni śpi w nocy 10-11 godzin, nie mając drzemek w ciągu dnia lub mocno je ograniczając. W wieku młodzieńczym faza snu się opóźnia – zasypianie następuje dość późno (po północy) i brak jest wczesnego wstawania. To naturalne, że z wiekiem zapotrzebowanie na sen się zmniejsza. Jako dorośli potrzebujemy znacznie mniej snu niż jako dzieci – ok. 7-9 godzin. Seniorzy natomiast śpią jeszcze mniej, ale częstotliwość i długość ich wybudzeń ze snu się zwiększa.
Z wiekiem wzrasta też zapotrzebowanie na krótkie drzemki w ciągu dnia. W podeszłym wieku ma też miejsce przyspieszenie fazy snu, co oznacza chodzenie spać o relatywnie wczesnych godzinach, ale też i wczesne budzenie się. Ciekawym parametrem związanym z wiekiem jest latencja snu. Mówi ona o czasie, który upłynął od chwili położenia się do łóżka, do momentu zaśnięcia. U młodych dorosłych wartość tę określa się jako mniej niż 30 min, natomiast u dorosłych po 65. roku życia jest to ok. 45 min.
Niezależnie od tego, czy jesteś „sową” czy „skowronkiem” i ile masz lat – na Twój dobry sen wpłynie też dobry materac. Dobry, czyli jaki? Dopasowany do Twojej wagi, sylwetki, pozycji spania oraz potrzeb, preferencji i nawyków związanych ze snem.