Światło ma na organizm człowieka bardzo duży wpływ. Stymuluje naszą czujność i pobudza do działania. Jest to ważne szczególnie podczas dnia, ponieważ pozwala zachować należytą aktywność. Jednak w nocy ekspozycja na światło może powodować problemy z zaśnięciem, a nawet kłopoty ze snem, przez co dobry, nocny wypoczynek nie jest możliwy. Jak oświetlenie wpływa na sen?
Światło a rytm dobowy człowieka
W idealnych warunkach rytmy dobowe człowieka regulowane są przez dwa rodzaje naturalnego światła. W dzień naszą aktywność pobudza Słońce, natomiast w nocy światło Księżyca i gwiazd daje naszemu organizmowi sygnał do tego, aby odpocząć. Ciemność nigdy nie zapada nagle – następuje stopniowe przejście między dniem i nocą, kiedy to nasze ciało powoli przechodzi ze stanu czuwania w stan odpoczynku i uśpienia. Tak powinno być, ale czy tak jest?
W dzisiejszych czasach chyba nikt nie stosuje się do naturalnych rytmów dobowych. Odkąd człowiek ma do dyspozycji żarówkę, światło jest wszechobecne i dostępne o każdej porze dnia i nocy w niemal każdym miejscu. Ponadto coraz więcej osób do późnych godzin nocnych pracuje przy komputerze, ogląda telewizję czy korzysta z tabletów i smartfonów. Tymczasem badania naukowe potwierdzają, że światło emitowane z tych urządzeń niekorzystnie wpływa na komfort i jakość naszego snu, co na dłuższą metę może się bardzo źle odbić na naszym zdrowiu. Podobnie rzecz się ma jeśli chodzi o tradycyjne oświetlenie pomieszczeń. Eksperci radzą, by minimum na godzinę przed planowanym pójściem do łóżka zrezygnować z jasnego oświetlenia na rzecz przyciemnionego światła i nie korzystać z urządzeń emitujących światło, szczególnie o niebieskiej barwie.
Jak sztuczne światło wpływa na funkcjonowanie mózgu?
Rytm dnia i nocy warunkowany jest przez komórki zwojowe siatkówki oka, których zadaniem jest rozpoznanie pory dnia na podstawie barwy padającego na nie światła. Światło dzienne, podobnie jak światło z monitorów, telewizorów, tabletów i innych tego typu urządzeń jest światłem o barwie niebieskiej. Stąd wieczorna ekspozycja na jego działanie może zaburzyć możliwość odróżniania dnia od nocy. Aktywność mózgu nadal pozostaje wysoka i trudniej nam zasnąć. Hamowane jest wydzielanie melatoniny, a nasz organizm utrzymywany jest w ciągłej gotowości do działania. Podnosi się temperatura ciała i dochodzi do wzrostu poziomu kortyzolu, który ma duży wpływ na metabolizm i jest nazywany hormonem stresu. Przewlekły nadmiar kortyzolu może prowadzić do otyłości brzusznej, ścieńczenia skóry, rozstępów, trądziku oraz insulinooporności.
Melatonina – hormon snu
Ekspozycja na światło prowadzi do zahamowania produkcji melatoniny przez znajdującą się w mózgu szyszynkę. W ciągu dnia poziom melatoniny we krwi jest niski, natomiast szczyt jej wydzielania przypada między 24 a 3 w nocy. Melatonina ułatwia zasypianie i jest odpowiedzialna za zdrowy, spokojny sen. Powoduje obniżenie ciśnienia krwi, poziomu glukozy, a także temperatury ciała, stwarzając idealne warunki dla nocnej regeneracji. Wydzielanie melatoniny jest największe wówczas, kiedy w pomieszczeniu, w którym przebywamy, jest ciemno. Badania pokazują, że ekspozycja na oświetlenie pokojowe tuż przed pójściem spać może skrócić czas działania melatoniny nawet o 90 minut, a spanie przy świetle może zmniejszyć jej wydzielanie nawet o 50%. Stąd obecnie tak wiele osób skarży się na kłopoty ze snem. Statystyczny Polak śpi średnio aż o godzinę krócej niż przeciętny Amerykanin, więc aby nie straciła na tym nasza forma i zdrowie, warto zadbać o to, by jakość naszego snu była jak najlepsza.
Przygotowując się do nocnego wypoczynku, warto szczególnie zadbać o higienę snu i zrezygnować z aktywności, które nadmiernie pobudzają do działania. Jasne światło można zastąpić łagodniejszym, o czerwonej barwie, które jest bardziej neutralne i nie zaburza procesów zachodzących w organizmie podczas snu, dzięki czemu rano mamy szansę obudzić się wyspani i pełni energii.