Dla jednych zwykła regeneracja, dla innych moment kontaktu ze światem nadprzyrodzonym. Czym właściwie jest sen i śnienie? Jakie teorie na jego temat pojawiały się na przestrzeni dziejów?
Sen biologicznie
W ujęciu biologicznym sen to stan, w którym następuje bezruch oraz zniesienie świadomości, przy czym można go przerwać bez większego problemu (czego nie da się zrobić np. w śpiączce). Mimo wielu lat badań nie ma jeszcze dokładnie opisanych wszystkich fizjologicznych funkcji snu. Wiadomo jedynie, że jest nam do życia niezbędny, a jego redukcja upośledza działanie układu nerwowego. Z perspektywy biologii, sen jest konieczny, byśmy mogli prawidłowo funkcjonować. Funkcja fazy REM, kiedy powstają marzenia senne, nie jest jednak znana. Wiadomo jednak, że jej deprywacja (np. wybudzanie, kiedy zaczyna się śnić) prowadzi do halucynacji, psychoz i innych zaburzeń psychicznych.
Sen w religiach i wierzeniach
W zasadzie od początku pojawienia się wierzeń religijnych snom przypisywano mistyczną rolę. Już w starożytnym Egipcie i Mezopotamii tworzono senniki mające interpretować sny, którym najczęściej przypisywano proroczą moc. W zasadzie każda religia ma jakiś sposób na interpretację snu i marzeń sennych.
W szamanizmie to duchy są źródłem snów. Niejako wytwarzają je, by zachować kontakt z osobami żyjącymi. Nie wszystkie sny są generowane przez duchy, ale zdecydowanie warto słuchać, kiedy te mają nam coś do powiedzenia. Duchy opiekuńcze wraz z duszą śniącego najczęściej ingerują w sny wtedy, kiedy zagraża nam niebezpieczeństwo. W śnie dają porady i wskazówki, jak się przed nim ustrzec. Koszmary często wywoływane są przez duchy cierpiące, które nie chcą odejść z tego świata i kurczowo trzymają się żywych, ale mogą również być wyrazem pomocy od dobrych duchów opiekuńczych. Duchy natrętne penetrują ciało śpiącego, wywołując choroby, ból oraz nie pozwalając na dobry wypoczynek. Za interpretację snów oraz kontrolę nad duchami odpowiedzialny był szaman, który miał swoje sposoby na to, by pomóc osobie, która śpi źle.
W judaizmie „Tora” zawiera również kilka opisów snów. Są one pełne symboli, a ich interpretacja niesie wiedzę dla ludu. W „Nowym Testamencie” również pojawiają się sny – to właśnie we śnie do Józefa przychodzi anioł, nakazując mu udać się z brzemienną żoną do Egiptu. Z reguły jednak w chrześcijaństwie nie traktuje się snu jako proroctwa, a jedynie jako sposób Boga na przemawianie do człowieka.
Sen dla psychologów
Według psychologii w marzeniach sennych nie ma nic magicznego. To po prostu reminiscencje naszego minionego dnia zanurzone w sosie wspomnień i obrazów z przeszłości bądź przejaw nieuświadamianej przez nas i wypieranej strony naszej osobowości (Jung).
Według psychologii Gestalt śniąc, „radzimy” sobie z tym, co wydarzyło się w ostatnim czasie. Na jawie dzieje się tyle, że nie jesteśmy tego w stanie w pełni przetworzyć – stąd senne obrazy, które są „układaniem rzeczy” przez nasz mózg. To, co się uda prawidłowo „schować”, jest przez nas zapominane. To, co pamiętamy po przebudzeniu, to ślady tego, z czym nasza psychika jeszcze sobie do końca nie poradziła. Nasze sny to zatem obraz naszych radości, lęków, sytuacji trudnych – również tych, których sobie nie uświadamiamy. Nie są one jednak podane wprost – dlatego tak często nie rozumiemy tego, co nam się śniło.
Sen i regeneracja
Sen i marzenia senne to nadal skomplikowane i niezbadane zjawisko. Niektórzy je bagatelizują, a inni przywiązują do niego ogromne znaczenie, pozwalając niekiedy, by to sny kierowały ich życiem. Naszym zdaniem najważniejsze jest to, by się dobrze wyspać i sprawić, by sen niósł ze sobą swoje funkcje regeneracyjne. A do tego niezbędne jest też śnienie. Dlatego przykładamy się przy konstruowaniu materacy tak, aby służyły one jak najlepiej zdrowemu, nieprzerwanemu i odpowiednio długiemu snu.